“Al scannend door de stal”

Waarom werd de Dierenwelzijn Scan ontwikkeld? 

Mirjan Thys: “Er was nood aan een gebruiksvriendelijke app waarmee de veehouder zelf het dierenwelzijn van zijn veestapel kan meten en automatisch feedback krijgt op de resultaten. De app bestaat voor melk- en vleesvee, maar ook voor pluimvee en varkens. De grootste uitdaging bij de ontwikkeling was om wetenschappelijk zo correct mogelijk te werken en tegelijk gebruiksvriendelijk te zijn. Daar zijn we in geslaagd: de app is een praktisch meetinstrument voor dierenwelzijn én werkt sensibiliserend en ondersteunend. Zo krijgen de veehouders handvatten om aan de slag te gaan met hun aandachtspunten.” 

Hoe werkt de app precies? 

“Allereerst kiest de veehouder welke dieren hij wil scannen: melkkoeien, droogstaande koeien, kalveren… Eerst vult hij een algemene vragenlijst in – o.a. over de huisvesting, het aantal ligbedden, de aanwezigheid van koeborstels – en daarna volgt een groepsbeoordeling. Hoe staan de koeien recht? Zijn er manke koeien? Is er competitie voor drink- of eetplaatsen? Tot slot volgt een individuele beoordeling van tien willekeurig gekozen dieren, belangrijk om een representatief beeld te krijgen. Die tien dieren krijgen een score voor lichaamsconditie, schouderletsels, knie- en hakletsels, voortbeweging, klauwaandoeningen, uiergezondheid… De melkveehouder kan daarna de vragenlijst uploaden en krijgt automatisch via e-mail een rapport met bijkomende informatie.” 

Wat staat er in zo’n rapport? 

“De melkveehouder krijgt een visuele welzijnsradar met scores voor de belangrijkste dierenwelzijnsparameters. We hebben er bewust voor gekozen om niet te werken met één globale score maar met scores per deelsegment. Zo geven we cijfers voor ligcomfort, hakconditie, knieconditie, lichaamsconditie, vachthygiëne, voortbeweging… Daarnaast kan de melkveehouder online doorklikken om – per welzijnsparameter – een lijstje met mogelijke risicofactoren te raadplegen. Die bieden handvatten om samen met de bedrijfsbegeleidende dierenarts of een andere adviseur na te gaan wat van toepassing kan zijn bij een mindere score.” 

Wat leert de scan de melkveehouder nog? 

“De melkveehouder kan ook zien hoe hij scoort in anonieme vergelijking met andere melkveehouders. Dat werkt motiverend, zo ziet hij concreet waar hij nog vooruitgang kan boeken. Die benchmarking is trouwens alleen beschikbaar voor Boerenbondleden, en vanaf het moment dat er voldoende melkveehouders de scan hebben doorlopen. Verder kan de melkveehouder zijn evolutie in de tijd bekijken en kan hij gericht blijven werken aan de verschillende dierenwelzijnsaspecten, segment per segment. Zo blijft het praktisch haalbaar.” 

Wat is de meerwaarde voor de melkveehouder? 

“Voor mij zijn productie en dierenwelzijn niet automatisch een op een gerelateerd. Beter dierenwelzijn levert niet noodzakelijk meer melk op koe-niveau op, maar draagt wel bij tot het vermarkten van duurzame melk op sectorniveau. Een beter koecomfort draagt bijvoorbeeld bij aan een langere levensduur. Dierenwelzijn moet je eigenlijk zien als een ‘social license to produce’. De maatschappij lijkt zich moeilijker te kunnen verzoenen met de manier waarop ons eten geproduceerd wordt. De melkveehouderij moet zich afvragen: is het wel allemaal oké wat we doen? Of kan het op een andere manier beter? We zijn verplicht om onze productiedieren op een goede manier te houden. Ik wil hiermee zeker niet zeggen dat melkveehouders niet inzitten met het welzijn van hun koeien, maar soms is het goed om gebruiken in vraag te stellen. Gerichte vraagstelling kan bedrijfsblindheid doorbreken. ‘Wij doen het al generaties zo’ of ‘Mijn koeien geven toch veel melk’ zijn helaas geen afdoende argumenten om dierenwelzijn te meten.” 

Je bent dierenarts van opleiding. Wat zijn voor jou de belangrijkste punten voor dierenwelzijn en diergezondheid? 

“Als dierenarts ben ik natuurlijk getraind met de focus op diergezondheid: infectieziektes, metabole aandoeningen, uiergezondheid, klauwproblemen, vruchtbaarheidsproblemen… Maar door de jaren heb ik geleerd dat dierenwelzijn breder is dan diergezondheid alleen. Bij de ontwikkeling van de app hebben we dan ook geprobeerd om zoveel mogelijk aspecten van welzijn mee te nemen in de beoordeling: goede gezondheid, goede voeding, goede huisvesting en gepast gedrag. Zo wordt bijvoorbeeld toegang tot kwalitatief drinkwater vaak onderschat. 

Ook de bezettingsgraad en het ligcomfort zijn in mijn ogen heel belangrijk. In oudere stallen zijn de ligbedden niet altijd aangepast aan de afmetingen van de moderne melkkoe of zijn er te weinig ligplaatsen waardoor koeien soms te lang moeten rechtstaan. Niet alleen gezondheid is dus belangrijk, maar ook de stalinrichting en het management: het bredere plaatje moet kloppen. Als je een perfecte stal hebt met een ruim voederhek maar er ligt geen voer aan een van de uiteinden, dan heb je al snel vijf voerplaatsen minder. En het rantsoen kan dan wel perfect gebalanceerd zijn en alle nutriënten bevatten, maar als het niet regelmatig wordt aangeschoven kunnen de koeien er niet bij. Het zijn soms ‘simpele’ dingen waar je tijdens een dierenartsopleiding niet bij stilstaat, maar het gaat breder dan diergezondheid.”