"In een gezond voedingspatroon werken zuivel en plantaardige voedingsmiddelen complementair"
Gezondheid
|12 november 2024
De zuivelsector is volop in beweging. Met de toenemende druk die het klimaatvraagstuk op onze voedselvoorziening legt, staat de zuivelsector voor een hoop uitdagingen. Een groeiende wereldbevolking voeden, is daar slechts een van. Wat betekent dit voor de toekomst van zuivel? Inge Coene deelt haar inzichten.
Wat zeggen de algemene voedingsaanbevelingen over zuivel?
De Hoge Gezondheidsraad raadt aan om 250 tot 500 ml melk of melkproducten per dag te nemen als onderdeel van een gezonde voeding. Dat komt overeen met met twee tot drie porties zuivel. Een portie is bijvoorbeeld een glas melk (150 ml), een potje yoghurt (125 g) of een sneetje kaas (30 g). Veel Belgen halen die richtlijn trouwens niet. Een tip is om al van bij het ontbijt een zuivelproduct te eten. Hip en lekker zijn overnight oats (havermout) of granola met yoghurt en vers seizoensfruit. Maar het mag ook klassiek met een volkoren boterham met (platte)kaas, een glas melk of een yoghurtje toe. Melkproducten zonder toegevoegde suiker krijgen de voorkeur.
Wat is de meerwaarde van zuivel op vlak van nutriënten?
Melk en melkproducten zijn een goede bron van hoogwaardige eiwitten (zij bevatten alle essentiële aminozuren in voldoende hoeveelheden en in een goede verhouding en zijn goed verteerbaar), calcium, vitamine B2 en B12. We zien ook steeds meer bewijs dat het gecombineerde effect van voedingsstoffen in voedingsmiddelen groter of anders is dan het effect van de aparte voedingsstoffen. Dat noemen we het voedingsmatrixeffect. De Hoge Gezondheidsraad heeft deze nieuwe inzichten al meegenomen in haar Food Based Dietary Guidelines (FBDG) uit 2019.
Inge Coene is voedingsdeskundige bij NICE, Nutrition Information Center.
Foto © Bonaventure Hoste
Bijvoorbeeld: calcium innemen via zuivel zou meer effect hebben op de botgezondheid dan calciumsupplementen. De consumptie van yoghurt hangt samen met een lager risico op diabetes type 2. En ondanks het feit dat kaas meer verzadigd vet bevat, lijkt het het risico op hart- en vaatziekten niet te verhogen. Het fermentatieproces en de typische structuur van yoghurt en kaas kunnen hierin ook een rol spelen. Deze unieke combinatie van voedingsstoffen in zuivel valt moeilijk te imiteren.
Zie je die aanbevelingen in de toekomst veranderen, met het oog op een klimaatvriendelijker voedingspatroon?
In het globale landbouw- en voedselsysteem zijn zeker nog aanpassingen nodig, maar dat doet niets af aan de unieke meerwaarde van zuivelproducten als onderdeel van een duurzame en gezonde voeding. Onze huidige voedingsaanbevelingen houden trouwens al rekening met bepaalde milieu-effecten. In een gezond en meer plantaardig voedingspatroon werken zuivel en plantaardige voedingsmiddelen complementair: zuivel brengt belangrijke voedingsstoffen aan die in mindere mate voorkomen in plantaardige voedingsmiddelen en omgekeerd. Een duurzaam en klimaatvriendelijk voedingspatroon moet ook volwaardig en gezond zijn. Wie zuivel zonder meer uit de voeding schrapt, loopt meer risico op onvoldoende inname van bepaalde voedingsstoffen zoals calcium, vitamine B2 en B12. Bij kwetsbare groepen zoals ouderen en andere kleine eters moet ook de eiwitinname in het oog worden gehouden.
Als iedereen de algemene voedingsaanbevelingen al een beetje beter zou volgen, dan realiseren we sowieso al een grote impact op zowel onze gezondheid als die van de planeet.
Plantaardige alternatieven voor zuivel kunnen variatie bieden in de voeding. Maar enkel alternatieven op basis van soja die verrijkt zijn met calcium en met de vitaminen B2 en B12 kunnen zuivel nutritioneel vervangen. Naar het gezondheidseffect van hun voedingsmatrix, die totaal anders is dan die van zuivel, is nog meer onderzoek nodig.
Als we willen dat mensen gezonder en meer milieuverantwoord gaan eten, dan mogen we evenmin vergeten dat mensen ook lekker willen eten en ervan genieten. Zuivelproducten zijn vertrouwde producten voor ons. Zij bieden een breed scala aan diverse smaken en structuren en zijn veelzijdig in gebruik. Zuivel draagt met andere woorden op een makkelijke en smakelijke manier bij tot een volwaardige, gezonde en milieuverantwoorde voeding.
Wat is het voedingsmatrixeffect?
Voedingsmiddelen bestaan uit verschillende nutriënten vervat in een specifieke structuur.
Niet alleen de aanwezige nutriënten maar ook hun onderlinge interactie en de complexe voedingsmatrixstructuur bepaalt de gezondheidseffecten. Allerlei fysische en scheikundige factoren kunnen de vertering en de absorptie van nutriënten beïnvloeden en bijgevolg ook hun uiteindelijke gezondheidseffect.
Wat betekent gezond eten? Welke rol spelen zuivelproducten in een volwaardig en gezond voedingspatroon? Voedingsdeskundige Inge Coene (NICE) legt het uit. Bovendien blijken melk, yoghurt en kaas een unieke voedingswaarde én structuur te hebben. Het effect van die gecombineerde voedingsstoffen is veel groter dan dat van de aparte voedingsstoffen.