"Met voldoende ambitie kunnen we het evenwicht tussen landbouw en natuur terugbrengen"
Klimaat
|12 november 2024
De zuivelsector is volop in beweging. Met de toenemende druk die het klimaatvraagstuk op onze voedselvoorziening legt, staat de zuivelsector voor een hoop uitdagingen. Een groeiende wereldbevolking voeden, is daar slechts een van. Wat betekent dit voor de toekomst van zuivel? Jeroen Watté deelt zijn inzichten.
Wat is agro-ecologie en wat zijn de voordelen?
Agro-ecologie kijkt op een geïntegreerde manier naar landbouw en natuur en de samenleving. Je zet de biodiversiteit in als productiefactor, om de autonomie van de boer te verhogen en landbouw veerkrachtiger te maken. Maar vereng agro-ecologie niet tot praktijken of wetenschap, het is ook een wereldwijde sociale beweging voor een rechtvaardig voedselsysteem.
Zelf verdiepte ik me de laatste jaren in de bodem. Onderzoek wijst uit dat de bodemkwaliteit van een onschatbaar belang is voor de biodiversiteit, voor de opbrengst van de boer en de uiteindelijke voedingswaarde. Regeneratieve landbouw brengt het zelfherstellend vermogen van de bodem terug. In plaats van de nodige nutriënten via kunstmest aan de bodem te geven, gaan we naar een kringlooplandbouw, waarin de bodem zichzelf kan herstellen en zo een nieuw verdienmodel wordt. Daar zitten ook voordelen in voor de maatschappij en de natuur. Boeren worden zo minder afhankelijk van leveranciers en dus ook van overzeese soja- of kunstmestprijzen. Alleen moeten we die voordelen beleidsmatig ondersteund krijgen en dat is vaak nog vechten tegen de bierkaai. Voor de overheid is mest gelijk aan mest, ongeacht hoeveel ammoniak erin zit.
Jeroen Watté is agro-ecoloog en innovatiemakelaar.
Hoe ziet een agro-ecologische zuivelboerderij eruit?
Belangrijk om te weten: agro-ecologie is niet hetzelfde als biologische landbouw. Er zijn uiteraard veel raakvlakken, maar waar de biolandbouw met een lastenboek werkt, kan je agro-ecologie meer zien als een ‘lustenboek’ waar je als landbouwer uit haalt wat voor jou werkt.
De ene boer zal bierdraf gebruiken als gedeeltelijke vervanger van krachtvoer – door die reststroom te gebruiken bespaar je wat importsoja. Een andere gaat wat verder en laat de herkauwers dagelijks roteren over kruidenrijk grasland voor grasvoer, meer welzijn en natuurlijk gedrag. Of iemand plant bomen voor de koeien, die kunnen dienen als medicijnkastje waaruit ze de nodige mineralen halen, en tannines die de methaanuitstoot reduceren.
Het fijne is dus dat het voor iedereen toegankelijk is.
Veel melkveehouders zijn ook al in meer of mindere mate bezig met principes uit de agro-ecologie. We moeten af van die tegenstelling tussen natuur en landbouw.
Ook in het klimaatverhaal kunnen we herkauwers op een positieve manier inzetten. Maar dat vraagt flexibiliteit over welke plaats we dieren geven in de landbouw. Minder hotelkoeien, meer grazende dieren.
Hoe kunnen agro-ecologische toepassingen de standaard worden?
Als we willen dat boeren omschakelen, moeten we ze de mogelijkheid en perspectief geven. Alles begint dus met een correcte prijs voor hun product. We kunnen ook nog meer inzetten op kwaliteit en gezondheid.
Melk is niet zomaar melk. De pioniers die grasmelk afleveren hebben een beter product in handen. Het is wetenschappelijk aangetoond dat melk afkomstig van dieren die op een biodiverse weide gegraasd hebben veel rijker is aan gezondheidsbevorderende fytonutriënten. Met een goed marktmodel haal je meer winst uit kwaliteitsproducten. Goede kaasmakers weten dat al langer – de Fransen zijn daar heel goed in met hun streekproducten.
Niet onbelangrijk in het agro-ecologische verhaal: onafhankelijk advies en horizontale boer-tot-boer kennisuitwisseling. Als innovatiemakelaar breng ik mensen samen rond innovatie in de agro-ecologie. Pioniers spelen een sleutelrol om hun collega’s mee te krijgen. Die interview ik dan ook in mijn podcast “Pier review - brengt de bodem tot leven”.
De toekomst is, volgens mij, aan minder koeien, maar wel koeien die op gras en ook meer op akkerland de groenbemesters gaan af grazen. Met voldoende ambitie kunnen we het evenwicht tussen landbouw en natuur terugbrengen, en de boer zijn autonomie teruggeven.