"Welk landbouwconcept de toekomst ook domineert, er is altijd plaats voor zuivel"
Klimaat
|12 november 2024
De zuivelsector is volop in beweging. Met de toenemende druk die het klimaatvraagstuk op onze voedselvoorziening legt, staat de zuivelsector voor een hoop uitdagingen. Een groeiende wereldbevolking voeden, is daar slechts een van. Wat betekent dit voor de toekomst van zuivel? Veerle Van linden deelt haar inzichten.
Hoe belangrijk is de melkveehouderij in een circulair landbouwsysteem?
“Met heel veel moeite zou je in principe elk onderdeel van de melkveehouderij kunnen vervangen door een alternatief. Maar dan mis je wel heel wat voordelen die verbonden zijn aan de melkveehouderij.
Denk bijvoorbeeld aan de dierlijke mest die geproduceerd wordt. Die blijft onmisbaar en moeilijk duurzaam te vervangen. Daarnaast zijn weilanden voor bepaalde gronden de beste invulling. Vee zet er de anders niet-verteerbare grassen om in verteerbare eiwitten. Dit wordt de humane eetbare eiwit-efficiëntie genoemd. Vooral wanneer ze begraasd worden, slaan weilanden ook veel koolstof op – ondergronds zelfs evenveel als bossen. Nog een circulair voordeel: dankzij hun vier magen werken koeien meer vezelrijke reststromen uit de voedingsindustrie weg dan bijvoorbeeld varkens.
Vergeet ten slotte niet dat de melkveehouderij meewerkt aan de landschapsvorming. Weiland biedt ook een specifieke biodiversiteit – denk aan weidevogels – die bossen niet hebben.”
Veerle Van linden is bio-ingenieur milieutechnologie bij ILVO.
Hoe ziet de melkveehouderij van de toekomst eruit?
“Melk blijft economisch gezien een belangrijk product. Het hele ecosysteem rond onze lokale melkproductie zal ook een belangrijk economisch gewicht behouden. Het wordt een troef dat de melk van bij ons zo eco-efficiënt mogelijk wordt geproduceerd, met aandacht voor een gezonde bodem, water en lucht en doordacht gebruik van energie, water, diervoeders en technologie.” ILVO verkende recent een reeks innovatieve melkveehouderij-concepten. Daarin wordt de (ecologische en economische) oefening gemaakt hoe een melkveehouder een bepaald percentage van zijn inkomen kan verschuiven van (iets minder) melk naar bijvoorbeeld energieopwekking, agroforestry, etc. Daarin zitten interessante denkpistes die samen met de landbouworganisaties zijn uitgewerkt."
We moeten alle hulpmiddelen inzetten om zuivel duurzaam te houden, want we zijn een sterke regio met veel kennis en capaciteit.
Hoe zien dergelijke toekomstscenario’s voor de melkveehouderij er concreet uit?
“Van de tien concepten voor innovatieve melkveehouderij hebben we er twee gedetailleerd uitgewerkt: de ‘melkveestromenboer’ en de ‘melkveehoutboer’. Het concept van de melkveestromenboer is gebaseerd op circulariteit. De melkveehouderij sluit zoveel mogelijk kringlopen en herbruikt zijn reststromen. Er wordt niet alleen gekeken naar hergebruik binnen het eigen bedrijf, maar ook naar het integreren van externe stromen, zoals het vergisten van organisch materiaal. Dit concept voorziet ook in energieproductie voor de omgeving.
Een ander concept is dat van de melkveehoutboer: een mix van agroforestry en natuurbeheer. Deze boer zet sterk in op houtige gewassen zoals (noten)bomen. Naast melkproductie is er dus een tweede economische stroom door verkoop van noten. Er is ook meer koolstofopslag. Voederbomen doen de koeien goed en de kruidenrijke graslanden en houtkanten bieden extra biodiversiteit. Het hout wordt gebruikt voor strooisel of energieproductie. De veedichtheid is iets lager, wat voor lagere lokale emissies zorgt en beter past in de buurt van natuurgebied. Inzetten op één type is natuurlijk niet haalbaar, noch wenselijk, je hebt een veelheid aan types nodig. Elk type heeft voordelen en beperkingen.
Zuivel zal binnen de agro-industrie altijd blijven bestaan. Maar we moeten naar een evenwicht waarin het naast al het andere kan bestaan. En welk concept of welke toekomst ook de bovenhand neemt: ik hoop dat we dat doen mét de melkveehouders en met een duidelijk en rechtszeker toekomstperspectief. Nu gebeurt het nog te vaak zonder hen. Er wordt hen vanalles opgelegd, zonder veel duidelijkheid. De juiste mensen aan tafel om over de toekomst te beslissen, daar wacht ik op."